Als vreemde dieren ontsnappen en zaden van buitenlandse planten zich hier verspreiden, krijgen we er in Nederland dus nieuwe soorten bij. Die noemen we exoten.

In eerst instantie lijkt dat mooi toch, meer soorten is meer biodiversiteit? In veel gevallen is dat ook zo. We eten nu bijvoorbeeld allemaal aardappels en tomaten omdat de Spanjaarden deze na hun ontdekkingsreizen mee naar Europa namen. Er zijn echter een aantal soorten die het hier zo fijn vinden dat ze het beter doen dan onze eigen vergelijkbare soorten. Of ze hebben hier geen natuurlijke vijanden en worden niet gegeten. Ze kunnen hier schade aanrichten of gaan overheersen en nemen soms ook ziektes mee. Als ze hier eenmaal voorkomen, is het bijna onmogelijk om ze weer weg te krijgen. Zulke exoten noemen we invasieve exoten.

Dieren

Misschien kun je je het niet echt voorstellen, maar ook jouw lieve konijntje is een exoot. Konijnen zijn door de Romeinen vanuit Spanje verspreid over heel Europa. Konijnen kunnen zich prima in leven houden als ze ontsnappen, en zelfs een plaag gaan vormen. Als ze holen graven in de duinen, worden die minder sterk en zijn wij minder goed beschermd tegen overstroming door de zee. Ook muskusratten bedreigen onze strijd tegen het water. Zij graven in onze dijken. Muskusratten komen oorspronkelijk uit Alaska en zijn naar Europa gebracht door een Tsjechische graaf die ze in het wild uitzette om erop te jagen. Ze plantten zich echter heel snel voort en na 10 jaar tijd waren er al 2 miljoen in Europa, dus veel te veel om door de jacht in bedwang te kunnen houden!

Ziektes verspreiden

Afgelopen zomer was de Aziatische tijgermug in het nieuws. Deze was in augustus op 7 plaatsen in Nederland opgedoken. Dit gebeurt sinds 2005 maar het is nog niet duidelijk of deze mug onze winters kan overleven. Het is een zwartwit gestreepte mug, net wat kleiner dan de gewone steekmug en hij steekt de hele dag door, niet alleen ’s nachts. De tijgermug kan allerlei tropische virusziektes bij zich dragen, zoals knokkelkoorts en Zika. De tijgermug komt mee in zeecontainers met bamboeplantjes of gebruikte autobanden, waarin een laagje water met eitjes of larfjes is blijven staan. Ook hier leggen ze weer eitjes in plasjes water. Mensen van de Voedsel- en Warenautoriteit gingen daarom alle huizen langs op zoek naar stilstaand water in bakjes, potjes en gieters. Op die manier probeerden ze broedplaatsen weg te nemen en zo de tijgermug te stoppen.

In en rondom Delft

In en rond de grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is het inmiddels heel gewoon om een kolonie halsbandparkieten tegen te komen. Deze zijn ooit uit Afrika of Azië ingevoerd als volièrevogel en ontsnapt of vrijgelaten. In de stad is allerlei eten voorhanden. Op het platteland kunnen ze onvoldoende voedsel vinden, dus daar kom je ze niet tegen. De halsbandparkiet is niet heel schadelijk maar heeft wel nestholten nodig die dus niet beschikbaar zijn voor andere vogels.

De rode Amerikaanse rivierkreeft komt in het gebied rond Delft ook voor. Op warme, regenachtige zomeravonden kruipen ze uit de sloot en zie je ze op straat. Deze kreeft eet alle waterplanten op zodat er voor andere slootbewoners geen eten overblijft. Verder graaft zij om eieren te leggen holletjes in de slootkant, die daardoor verzwakt. Dit levert schade op en als koeien komen drinken, kan de kant afbrokkelen en kan de koe in het water vallen. Het Ministerie van Economische Zaken heeft dan ook nu aan vissers gevraagd om er op te gaan vissen. De kreeften zijn namelijk in Amerika een delicatesse! Je mag ze ook zelf vangen (pas wel op voor de scharen!). Misschien zijn ze niet uit een vijver ontsnapt, maar uit een restaurant?

Planten

Ook planten kunnen als exoot soms voor overlast zorgen. Zo zitten zaadjes van de plant Ambrosia bijvoorbeeld in vogelvoer. In Amerika is Ambrosia een van de ergste hooikoortsplanten, en in Nederland bloeit hij pas in september/ oktober. Bij ons is nu dus het hooikoortsseizoen 2 maanden langer, want niet al die zaadjes worden helaas door de vogels opgegeten. Hatsjoe!

De Japanse duizendknoop is een andere exoot die zo sterk is dat hij door beton heen kan groeien! Slecht voor huizen en bruggen, maar hij is wel lekker. Je kunt er een soort rabarbertaart van maken. De duizenknoop is naar Nederland gebracht door een arts die de eigenschappen wilde bestuderen.